Baruch de Spinoza - prototypen -

De omstreeks 1680 vervaardigde kopergravure, is soms bijgebonden in exemplaren van Spinoza’s in 1677 verschenen Opera posthuma en Nagelate Schriften, en wordt daarom meestal aangeduid als het ‘Opera-portret’.  De gravure is waarschijnlijk de meest getrouwe weergave en gaat terug op een niet meer bekend, tijdens het leven van de voorgestelde gemaakt portret.

De prent kan beschouwd als de meest betrouwbare beeltenis van Spinoza, maar hoe betrouwbaar de weergave van de uiterlijke trekken is, kan bij gebrek aan verdere gegevens niet met zekerheid worden vastgesteld. Er zijn summiere beschrijvingen van zijn uiterlijk uit de bronnen, die nadruk leggen op zijn kleine gestalte, donkere ogen en donkere haar.

Kopergravure Opera portret.

Bron: Stadsarchief Amsterdam

Spinoza’s operaportret

De afbeeldingen van Spinoza uit de

zeventiende eeuw zijn zeer divers.

De diversiteit uit zich zowel in de aard en in beeldkwaliteit. als in de ouderdom van de traditie van de naamgeving en - een belangrijk gegeven - in de verschillen die de uiterlijke trekken vertonen. Punten van essentieel belang als criteria zij: een zo nauwkeurig mogelijke datering van de beeltenis, waarbij zowel kunsthistorische als kostuumhistorische argumentem meetellen.

Het is duidelijk dat de aanwijzingen waarover we beschikken uiterst beperkt zijn en dat we zonder de gelukkige omstandigheid dat reeds vrij kort na zijn dood een kopergravure werd vervaardigd, vrijwel geheel in het duister zouden tasten over zijn gelaatstrekken.

Met de kennis van het ‘Opera-portret’ van Baruch de Spinoza, in zijn latere leven Benedictus de Spinoza, vervaardig ik  momenteel een portretbeeld.