J.R. Thorbecke

Prof.dr.  J.R. Thorbecke.

Hij was de belangrijkste wetenschapper en politicus tegelijk en werd Nederlands staatsman.

De vader van Johan Rudolph Thorbecke was een lange tijd werkeloos en het gezin leefde daardoor in armoede.  Vader heeft heeft Johan gestimuleerd om te studeren, met het oog op zijn carriere.  Na zijn promotie vertrok J.H. Thorbecke naar Duitsland als privaatdocent, een periode die zeer belangrijk zou worden voor zijn geestelijke vorming. Aan de Universiteit van Göttingen kwam hij in aanraking met het Duitse idealisme, en de heersende opvattingen over geschiedenisfilosofie. Geldzorgen dreven hem naar de Nederlanden waar hij benoemd werd tot buitengewoon hoogleraar aan de universiteit van Gent. Leeropdrachten waren Europese geschiedenis, internationale betrekkingen en statistiek, verzorgde een college staathuishoudkunde.

Door de Belgische opstand vertrok Thorbecke en werd benoemd tot hoogleraar diplomatie en moderne geschiedenis aan de universiteit van Leiden. Aan de Garenmarkt 9/9a zou hij college geven over de grondwet. In 1840, werd hij lid van de

dubbele Kamer en 1844-1845 Lid van de Tweede Kamer. Maar in 1844 nam hij het initiatief met acht geestverwanten het initiatief tot herziening van de Grondwet.

Grondlegger van de parlementaire Democratie.

Als voorzitter van de Grondwetscommissie werd Thorbecke in 1848 de grondlegger van de Nederlandse parlementaire democratie. De reden hiervoor was dat koning Willem II was geschrokken van de politieke woelingen in het buitenland, in het revolutie jaar 1848. Met het aanstellen van deze nieuwe Grondwet door de koning passeerde hij de ministers van zijn kabinet. De grondwet bevatte bijna volledig het werk van Thorbecke. Door de invoering kwamen er rechtstreekse verkiezingen en ministeriele verantwoordelijkheid, en werden parlementaire rechten uitgebreid met rechtstreekse verkiezingen. De Tweede Kamer stemden volgens het census kiesrecht en werd de mogelijkheid van Kamerontbinding ingevoerd.

De grondwet zou van Nederland uiteindelijk, na een proces van gewenning dat jaren duurde, een moderne staat maken. De nieuwe grondwet werd geproclameerd op 3 november 1948. Thorbecke was drie maal minister van Binnenlandse Zaken met een breed takenpakket. Hij leidde drie kabinetten tot hij overleed. Het was voor iedereen wel duidelijk dat Thorbecke onbetwist de leider was van die kabinetten.

De eeuwen daarvoor werden staten beheerd door het uitoefenen van de macht door een enkeling, meestal de ‘koning’. Door een explosieve groei in Amsterdam tijdens de Gouden Eeuw was gedurende 25 jaar lang een nieuwe frisse wind gaan waaien. Nieuwe machthebbers konden zich ontwikkelen, maar zij kwamen daarna weer los te staan van hun ‘basis’. Aan een ontwikkeling van de corrupte elite, bijvoorbeeld de Amsterda

mse Regenten en de adel, is er dan geen ontkomen meer aan. De koning beschreef de geschiedenis vanuit de overwinnaar, vanuit zijn eigen gezichtsveld. En daaruit ontstond opnieuw weer onderdrukking en tenslotte geweld.

Het is werkelijk fantastisch om deze heldere wetenschapper en politicus te portretteren, die de gave had Nederland vooruit te helpen. Thorbecke heeft een basis geschapen voor Nederland, waardoor Nederland zich rechtstatelijk heeft kunnen gaan ontwikkelen.

Samen met zijn vrouw leefde hij in het licht vanuit ‘het hart’. Regel 1 van de grondwet: ‘Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld.’ Naast al zijn andere projecten is de parlementaire democratie is telkens opnieuw weer een inspirerend voorbeeld, hoe wij telkens opnieuw leren met elkaar om te gaan.  Roy Greve.

 

Onthulling Thorbecke in het Staatshuys Zwolle
prof. dr. Remieg Aerts  en  Bas de Gaai Fortman
Wetenschapper en politicus Thorbecke
onthulling

 

 

De onthulling van het portret J.R. Thorbecke.  De onthulling door Bas de Gaay Fortman en  prof. dr. Remieg Aerts, was op 16 november 2018 in het Staatshuys, het geboortehuis van Thorbecke, Thorbeckegracht 11 te Zwolle.  Dat geboortehuis wordt nu gebruikt als inspirerende en unieke locatie voor overheid en maatschappelijke organisaties.

Hieronder afbeeldingen in verschillende staat van ontwikkeling.