Erasmus

Desiderius Erasmus   1466–1536

Zijn leven

Desiderius Erasmus was een in Holland geboren priester, augustijner kanunnik, theoloog, filosoof, schrijver en vooral humanist. Hij woonde in de Bourgondische en Habsburgse Nederlanden. Studeerde aan de universiteit van Turijn, Montaigu College.

Zijn tijd. 

In zijn tijd verachtten de Engelsen de Fransen om geen andere reden dan omdat ze Fransen zijn. Men heeft een hekel aan de Schotten, omdat ze Schotten zijn. De Duitser ligt overhoop met de Fransman en alle twee bestrijden ze de Spanjaard. Wat kan er slechter zijn dan volken die elkaar bestrijden alleen omdat ze andere namen hebben? Er zijn zoveel zaken die hen tot elkaar zouden moeten brengen. Waarom zijn ze als mensen niet welwillend tegenover hun medemensen? Waarom zijn ze als christenen niet vriendelijk gestemd tegenover medechristenen?

Gedachtengoed

Twee motieven bepalen het gedachtegoed van Erasmus: de vrijheid van mensen en vrede. Hij stelt dat de mens vrij is en dat een christen daarom niet tiranniek mag heersen over christenen en hen niet als slaven mag behandelen.

Religie

Alhoewel Erasmus in principe sympathiek stond tegenover Luther, had hij als vredelievende en relativerende humanist van het begin af aan bezwaren tegen diens optreden. Erasmus twijfelde aan de leer van Luther omtrent de verlossing van de mens. Luther zou volgens Erasmus de rol van de vrije wil van de mens onderschatten ten opzichte van de rol van de goddelijke genade. Ondanks de afgewogen uitspraken in zijn boek bleef zowel vanuit de roomsgetrouwen als vanuit de reformatoren kritiek op Erasmus bestaan.

Tolerantie

Keer op keer pleitte Erasmus voor tolerantie tussen de diverse opvattingen. Zijn pleidooien legden de basis voor de tolerantiegedachte van latere 16e-eeuwers als Coornhert en Willem van Oranje. Het ging Erasmus om de vrijheid van wetenschap en ideeën. Erasmus nam de christelijke naastenliefde heel serieus. Onverdraagzaamheid, die daarmee in strijd waren, verwierp hij. Het gezonde verstand stelde hij boven dogmatische spitsvondigheden. Dat was de reden dat hij door vele fanatici als ketter werd beschouwd. Hij is dan ook nooit tot de gelederen der protestanten toegetreden. Hij vond dat Maarten Luther te hard van stapel liep en dat men moest proberen de eenheid der kerk te bewaren, door meer te letten op wat de christenen met elkaar deelden dan op wat hen scheidde.

Desiderius Erasmus portret
portret Desiderius Erasmus in keramiek 2021
Desiderius Erasmus portret
Desiderius Erasmus keramiek
Erasmus
Erasmus